Sosyal Güvenlik Uzmanı Murat Özdamar, kendisine yorumlarda yöneltilen soruları cevaplıyor. Bu haberin altına, sorularınızı yazın, Murat Özdamar sonraki yazısında cevaplasın.
Muhtaç yaşlı ve muhtaç engelliye maaş bağlanır
Yaşlanan nüfus, tüm dünyada sosyal güvenlik sistemlerini çeşitli yönlerden etkilemekte ve bireylerin bir başkasına olan bağımlılık oranlarını yükseltmektedir. İki hafta önce Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan nüfus istatistikleri, artık ülkemizin de hızla yaşlanmaya doğru gittiğini göstermektedir. Nüfusun yaşlanması, muhtaç yaşlı sayısını da artırmaktadır.
Toplumumuzda aile yapısının değişmeye başlaması, muhtaç yaşlıları gerek kırsal gerekse kentsel kesimde destekten yoksun bırakmakta ve buna bağlı olarak muhtaç yaşlılar daha yoğun biçimde sosyal yardıma ihtiyaç duymaktadır.
Diğer yandan muhtaç engelliler de yoğun biçimde sosyal yardım ve desteğe ihtiyaç duymaktadır.
Sosyal yardımlar, kendi ellerinde olmayan nedenlerle yoksul duruma düşmüş vatandaşlara, insan onuruna yaraşır asgari bir yaşam seviyesi sağlamak amacıyla karşılıksız olarak yapılan parasal ve ayni yardımlar bütünüdür. Bu yardımlar devlet bütçesinden karşılanmaktadır.
ÖNE ÇIKAN VİDEO
Çalışamayacak derecede yaşlı ve muhtaç durumda olan bu kişilere götürülen sosyal güvenlik hizmetinin derecesi aynı zamanda ülkelerin ne derece sosyal refah devleti olabildiklerinin de önemli bir göstergesidir.
Ülkemizde sosyal yardım anlamında kullanılan en önemli enstrüman 2022 sayılı “65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun” ile yapılan 65 yaş maaşı olarak da bilinen muhtaçlık maaşı uygulamasıdır.
Bu Kanun düzenlemesiyle 65 yaşını doldurmuş kimsesiz muhtaç yaşlılar ile engelli vatandaşlarımıza Devletimiz tarafından yardım eli uzatılmakta ve her ay ödenen bir maaş bağlanmaktadır.
2022 sayılı Kanun kapsamında yer alan ve aylık bağlananlar;
-65 yaşını doldurmuş kimsesiz muhtaç yaşlılar,
-Yüzde 40 ile yüzde 69 arasındaki engelliler, yüzde 70 veya üzerinde engelli olup başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyenler,
-Kanunen bakmakla yükümlü olduğu ve fiilen bakımını gerçekleştirdiği 18 yaşını tamamlamamış yüzde 40 ve üzerinde özürlü yakını bulunanlar,
-Meslek hastalığı kapsamına alınmamış silikosis hastalığı bulunanlardır.
Bu Kanun kapsamından aylık bağlananlara ayrıca genel sağlık sigortası hizmeti verilmekte ücretsiz sağlık yardımı sunulmaktadır.
2022 sayılı Kanun kapsamında yer alan muhtaçlara maaş bağlanmasının ön şartı sosyal güvenlik kapsamı dışında kalmak diğer bir ifadeyle sigortalı çalışmamak veya SGK’dan emekli maaşı almamaktır.
Buna göre sigortalı çalışması bulunan veya SGK’dan maaş almakta olan muhtaç yaşlı ve engellilere muhtaçlık maaşı bağlanması mümkün olmayacaktır.
Muhtaçlık aylığı bağlanmasının bir diğer şartı ise maaş bağlanacak kişinin muhtaç olmasıdır. Muhtaçlığın tespiti maaş başvurusunda bulunanların adreslerinin bağlı oldukları il veya ilçe Sosyal Yardımlaşma Vakıfları tarafından yapılmaktadır. Dolayısıyla aylık başvurularının kişinin adresinin olduğu yer kaymakamlık binası içindeki vakfa yapılması gerekmektedir.
Kendisine ve evli ise eşine ait her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle; kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı net asgari ücretin üçte birinden az olan yani 2024 yılı için geliri 5.667,38 TL altında kalan 65 yaşını tamamlamış yaşlılar ile en az yüzde 40 oranında engelliliği bulunanlar muhtaç sayılmaktadır. Bunların sosyal güvenceleri de bulunmuyor ise kendilerine muhtaçlık maaşı bağlanmaktadır. Muhtaç yaşlı maaşı 3505 TL, engelli maaşı; yüzde 40-69 arası olan için 2.798 TL, yüzde 70 ve üzeri engelli maaşı 4.197 TL tutarındadır. Silikosiz hastalığı olanların maaşı da meslekte kazanma gücü kaybına göre 6.045 TL ile 7.699 TL aralığındadır.
Sigortadan önce askerlik yapanlar borçlanma yaparak EYT kapsamına girebilir
¥ Soru: Ben ilk defa 1.8.2000 tarihinde sigortalı oldum. Toplamda 6782 gün prim ödemem var. Askerliğimi 1998-1999 yılları arasında 15 ay olarak yaptım. Ben ne zaman emekli olurum. Erken emeklilik için askerliğin ne kadarlık kısmını borçlanmalıyım. Şakir E.
¥ Cevap: 9.9.1999-30.4.2008 tarih aralığında sigortalı olan erkekler, 7000 gün prim ödemek şartıyla veya ilk defa sigortalı olunan tarihin üzerinden 25 yıl geçmesi ve 4500 gün ödemesi şartıyla 60 yaşında emekli olabiliyor. Buna göre askerlik borçlanması yapmadan 60 yaşında emekli olabileceksiniz. Askerlik borçlanması yoluyla ilk sigortalılık başlangıcı 9.9.1999 tarihi öncesine gelenler EYT kapsamına giriyor. Eğer askerliğin tamamını borçlanırsanız sigorta başlangıcınız 1.5.1999 tarihine gelecek ve bu durumda 25 yaş şartının sağlanacağı 1.5.2024 tarihinde EYT kapsamından emekli olma hakkını kazanacaksınız.
EYT emeklisinin maaşı farklı hesaplanmaz
¥ Soru: Ben normal şartlarda 2.1.2025 tarihinde emekli olabileceğim. Prim gün eksiğimi askerlik borçlanmasıyla tamamlasam EYT’li olarak hemen emekli olabileceğim. Normal emeklilik yaşını beklesem ve yaşımı tamamlayınca emekli olsam emekli maaşım daha yüksek olur mu? Şamil S.
¥Cevap: Emekli maaşı, ödenen prim matrahlarına ve prim ödeme gün sayısına göre belirleniyor. EYT yasası, ilk defa sigortalı olduğu tarih 9.9.1999 öncesi olanlar için yaş şartını kaldırdı. Emekli maaşının hesaplanması yönüyle normal yaşta emekli olmakla EYT kapsamında emekli olmak arasında bir fark bulunmuyor. Bu ay eksik günlerinizi borçlanmayla tamamlamanız ve emekli başvurusu yapmanız halinde fazladan 11 ay emekli maaşı alabileceksiniz.
İş kazası geçiren sigortalının maaş hakkı var
¥ Soru: Ben 10 yıl kadar önce işyerinde çalışırken kaza geçirdim ve bir gözümü kaybettim. İşverenim bu kazayı dışarda olmuş gibi bildirdi. Bana sekiz ay hastalık parası ödendi. İşveren beni iki sene önce işten çıkardı. İşten çıktıktan sonra engelli maaşına başvurdum. Bana bir yıl engelli maaşı ödendi. Sonra bu maaşım da kesildi. Ne emekli olabiliyorum ne de iş bulabiliyorum. Benim iş kazasından doğan hakkım yok mu? İsa G.
¥ Cevap: İşyerinde bulunduğu sırada kaza geçiren ve bu iş kazası sonucu meslekte kazanma gücünde en az yüzde 10 oranında eksilme olan sigortalıya SGK tarafından iş kazası geliri bağlanır.
Yani ömür boyu bir maaş ödenir. Anlaşılan çalıştığınız iş yeri SGK’ya iş kazası bildirimi yapmamış. Sizin başvurunuz da olmamış. Bu nedenle mağduriyet yaşıyorsunuz. İş kazasına ait raporlarla ve diğer belgelerle SGK’ya iş kazası bildiriminde bulunun. Başvuru yaparken iş kazası geliri bağlanması için de dilekçe verin. Yapılacak inceleme sonrası iş kazası tespiti yapılır ve meslekte kazanma gücü kaybınız da yüzde 10 ve üzeri çıkarsa size gelir yani ömür boyu ödenecek bir maaş bağlanır. Ayrıca geriye doğru beş yıl için de toplu maaş ödenir.
Leave a Reply